سیم برق تک رشتهای که به آن سیم مفتولی نیز گفته میشود، از یک رشته فلزی هادی تشکیل شده و یکی از متداولترین انواع سیمها در صنایع برق است. نوع معمول آن که در بازار بسیار دیده میشود، با نام «وایر رپ» شناخته میشود. در مقابل این نوع، سیمهای افشان قرار دارند که از چندین رشته نازک به هم تابیده تشکیل شدهاند و انعطافپذیری بسیار بیشتری دارند. سیمهای افشان به دلیل این انعطاف بالا در مکانهایی که سیم باید حرکت یا تغییر موقعیت داشته باشد، مانند بازوهای رباتیک یا دستگاههای متحرک، کاربرد فراوان دارند. اما در مکانهایی که سیمها در حالت ثابت قرار دارند یا در مدارهای الکترونیکی روی برد استفاده میشوند، سیمهای تک رشتهای یا مفتولی گزینه بهتری هستند زیرا نصب آنها سادهتر و مستحکمتر است.
ساختار سیم برق تک رشتهای
هر سیم برق از دو قسمت اصلی تشکیل شده است: هادی و عایق. هادی معمولا از فلزاتی مانند مس یا آلومینیوم ساخته میشود. مس به دلیل ویژگیهای خاصی همچون رسانایی بالا و حجم کم، بیشترین استفاده را در ساخت سیمها دارد. عایق سیم، که روی هادی قرار میگیرد، از موادی مانند PVC یا دیگر پلاستیکها ساخته شده است تا از تماس مستقیم با هادی جلوگیری کند و ایمنی کاربر و سیستم را تضمین نماید.
مشخصات سیم مفتولی یا تک رشتهای
سیمهای تک رشتهای یا مفتولی طبق استاندارد ملی ISIRI 3084 و استاندارد بینالمللی IEC 60228 تولید میشوند. این سیمها عمدتاً در دو نوع نصب ثابت و خشک عرضه میشوند. سیمهای نصب ثابت یا همان سیمهای خشک، دارای هادی مسی یکپارچه و عایق PVC هستند که به دلیل مقاومت بالا و دوام خوب، کاربرد فراوانی در تابلوهای برق و سیمکشی داخل لوله و زیر گچ دارند. ولتاژ نامی این سیمها معمولاً بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ ولت است.
روش انتخاب سیم برق تک رشتهای
برای انتخاب صحیح سیم تک رشتهای، ابتدا باید جریان الکتریکی عبوری از سیم مشخص شود. سپس براساس محل نصب سیم (مثلاً در داخل لوله، روی سطح یا در محیط باز) و مقدار جریان، سطح مقطع سیم تعیین میشود. انتخاب درست سیم باعث افزایش ایمنی و کاهش اتلاف انرژی میشود.
سیم برق تک رشتهای افشان
سیمهای تک رشتهای افشان در شرایطی کاربرد دارند که فاصله بین سیمهای مثبت و منفی باید حفظ شود یا به دلیل محدودیت فضای کابل کشی، استفاده از کابلهای چند رشتهای مشکل باشد. این سیمها مقاومت خوبی در برابر ضربه و رطوبت دارند و برای استفاده در سیستمهای روشنایی، لوازم الکترونیکی و تجهیزات صنعتی توصیه میشوند. نوع خاصی از این سیمها با پوشش ضدآب تولید شده که از نفوذ نم و رطوبت جلوگیری میکند و برای محیطهای مرطوب مانند مناطق شمالی یا موتورهای پمپ آب مناسب است.
🔧 جدول مشخصات فنی سیم برق تک رشتهای (مفتولی)
| سطح مقطع (mm²) | قطر هادی (mm) | ضخامت عایق (mm) | قطر نهایی (mm) | وزن تقریبی (kg/km) | مقاومت الکتریکی در 20°C (Ω/km) | ولتاژ نامی (V) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 0.5 | 0.8 | 0.6 | 2.0 | 7.0 | 36.0 | 300/500 |
| 0.75 | 0.97 | 0.6 | 2.1 | 9.0 | 24.5 | 300/500 |
| 1.0 | 1.13 | 0.6 | 2.3 | 12.0 | 18.1 | 300/500 |
| 1.5 | 1.38 | 0.7 | 2.6 | 17.0 | 12.1 | 300/500 |
| 2.5 | 1.78 | 0.8 | 3.4 | 28.5 | 7.41 | 300/500 |
| 4.0 | 2.25 | 0.8 | 3.9 | 42.0 | 4.61 | 300/500 |
| 6.0 | 2.76 | 0.8 | 4.4 | 63.0 | 3.08 | 300/500 |
| 10.0 | 3.57 | 1.0 | 5.7 | 105.0 | 1.83 | 450/750 |
| 16.0 | 4.51 | 1.0 | 6.7 | 160.0 | 1.15 | 450/750 |
📌 توضیحات مهم:
- سطح مقطع تعیینکننده توان عبور جریان است؛ هرچه بیشتر، جریان بالاتری را میتواند تحمل کند.
- ضخامت عایق معمولاً از جنس PVC یا XLPE است که بر اساس کاربرد متفاوت است.
- ولتاژ نامی مشخص میکند کابل در چه ولتاژی عملکرد ایمن دارد.
- مقاومت اهمی هادی طبق استاندارد برای هادی مسی کلاس 1 (سفت/مفتولی) اندازهگیری شده.
✅ انواع سیم برق تک رشتهای
سیمهای برق تک رشتهای در مدلها و ساختارهای گوناگونی تولید میشوند که بسته به نوع کاربرد و شرایط نصب، انتخاب مناسب آن اهمیت زیادی دارد. این سیمها معمولاً در دو دسته کلی زیر قرار میگیرند:
- سیم تک رشته مفتولی (خشک):
این نوع سیم از یک هادی مسی یا آلومینیومی سفت و بدون انعطاف ساخته شده است. مقاومت بالا، استحکام مکانیکی زیاد و قیمت مناسب از ویژگیهای بارز آن است. سیم مفتولی در سیمکشی ثابت، تابلو برقها، داخل لولههای پیویسی، زیر گچ و محیطهای بدون تحرک کاربرد دارد. - سیم تک رشته افشان:
برخلاف سیم مفتولی، این نوع سیم از تعداد زیادی رشته نازک تشکیل شده است که به هم تابیده شدهاند. این ساختار باعث میشود سیم انعطافپذیری بیشتری داشته باشد. سیمهای افشان تک رشتهای برای مکانهایی که سیمکشی باید در مسیرهای پرپیچوخم یا متحرک انجام شود، بسیار مناسب هستند.
همچنین سیمهای تک رشتهای ممکن است دارای ویژگیهای خاصی باشند مانند:
- سیم ضدآب تک رشتهای: مناسب مناطق مرطوب یا استفاده در پمپها و تأسیسات آبی.
- سیم نسوز: مقاوم در برابر حرارت بالا، مخصوص کورهها و تابلوهای صنعتی.
- سیم شیلددار تک رشتهای: برای جلوگیری از نویز الکترومغناطیسی، مناسب در سیستمهای کنترلی و الکترونیکی.
✅ کاربردهای سیم برق تک رشتهای
سیم برق تک رشتهای یکی از پرکاربردترین انواع سیمها در صنعت برق، ساختمان و الکترونیک است. برخی از مهمترین کاربردهای آن عبارتند از:
- تابلو برقها و توزیعکنندهها:
به دلیل ساختار منظم و استحکام مکانیکی مناسب، سیم تک رشته در سیمکشی داخل تابلوهای برق کاربرد دارد. - سیمکشی ساختمانها:
برای نصبهای زیر گچ، داخل لولههای برق و محیطهای خشک، از سیم مفتولی استفاده میشود. - مدارات الکترونیکی:
در طراحی بردها و مدارهای آزمایشی، سیمهای تک رشتهای انتخاب ایدهآلی هستند چون به راحتی روی بُرد قرار میگیرند و فرم خود را حفظ میکنند. - سیستمهای روشنایی:
برای اتصال تجهیزات روشنایی به برق شهری در پروژههای ساختمانی و صنعتی استفاده میشود. - سیستمهای کنترلی و ابزار دقیق:
سیمهای شیلددار تک رشتهای در محیطهای صنعتی و برای انتقال سیگنالهای دقیق کاربرد دارند.
✅ عوامل مؤثر در انتخاب سیم برق تک رشتهای
انتخاب سیم برق تک رشتهای مناسب برای یک پروژه برقی، نیازمند در نظر گرفتن چند عامل مهم فنی و محیطی است. برخی از اصلیترین عوامل انتخاب عبارتند از:
- میزان جریان عبوری (آمپر):
مهمترین عامل انتخاب سیم، جریان الکتریکی است که باید از سیم عبور کند. بر اساس جریان، سطح مقطع سیم (mm²) انتخاب میشود تا از داغ شدن بیش از حد یا افت ولتاژ جلوگیری شود. - طول مسیر سیمکشی:
هر چه مسیر طولانیتر باشد، مقاومت سیم افزایش یافته و افت ولتاژ بیشتر میشود؛ بنابراین باید از سیم با سطح مقطع بزرگتر استفاده شود. - شرایط محیطی:
- در محیطهای مرطوب باید از سیم ضدآب استفاده کرد.
- در مکانهایی با حرارت بالا، سیم نسوز توصیه میشود.
- برای محیطهای دارای نویز الکترومغناطیسی، استفاده از سیم شیلددار ضروری است.
- نوع نصب (ثابت یا متحرک):
برای نصبهای ثابت، سیم مفتولی (خشک) و برای نصبهای متحرک یا با خمیدگی زیاد، سیم افشان مناسبتر است. - جنس هادی:
سیمهای مسی هدایت بهتری نسبت به سیمهای آلومینیومی دارند ولی قیمت بالاتری نیز دارند. در پروژههای صنعتی و با حساسیت بالا، استفاده از هادی مسی توصیه میشود. - استاندارد و تاییدیهها:
حتماً باید از سیمهایی استفاده شود که دارای نشان استاندارد ملی ISIRI 3084 و استاندارد بینالمللی IEC 60228 هستند تا ایمنی و کیفیت تضمین شود.
سیم برق تک رشتهای خشک یا کابل خشک
کابل خشک از یک هادی مسی سخت و غیرقابل انعطاف تشکیل شده و برای انتقال انرژی الکتریکی در خطوط ثابت استفاده میشود. این کابلها معمولاً در اتصال جعبه تقسیم به تابلوهای برق و سیمکشیهای ثابت، چه به صورت افقی و چه قائم کاربرد دارند. هزینه این کابلها کمتر از کابلهای افشان است، اما انعطاف پذیری کمی دارند و در برابر خمش و لرزش آسیبپذیرند.
ویژگیهای کابل خشک
کابل خشک از یک هادی مسی سخت ساخته شده و مقاومت مکانیکی بالایی دارد. به همین دلیل در محیطهایی که نیاز به مقاومت بالا در برابر فشار و آسیبهای فیزیکی است، استفاده میشود. عایق این کابلها معمولاً از PVC است که مقاومت خوبی در برابر شرایط محیطی مختلف مانند پوسیدگی، گرما و سرما از خود نشان میدهد. کابل خشک قابلیت خم شدن ندارد و اگر چند بار خم شود ممکن است دچار شکستگی شود.
تفاوتهای کابل خشک و کابل افشان
کابل خشک از یک رشته هادی تشکیل شده و انعطافپذیری کمی دارد، بنابراین بیشتر در شرایطی استفاده میشود که سیم کشی ثابت است و نیاز به حرکت و خم شدن ندارد. اما کابل افشان از تعداد زیادی رشته نازک به هم تابیده ساخته شده و بسیار انعطافپذیر است. این نوع کابل برای محیطهای با فضای محدود یا تجهیزاتی که نیاز به انعطاف دارند، مناسبتر است.
کابل افشان خشک
نوعی کابل خشک وجود دارد که از چند رشته مفتول ساخته شده ولی انعطاف آن نسبت به کابلهای افشان معمولی کمتر است. این کابلها برای کاربردهایی استفاده میشوند که نیاز به انعطاف اندک است اما همچنان میخواهیم مزایای چند رشتهای بودن را داشته باشیم.
مزایا و معایب سیمهای تک رشتهای (کابل خشک)
- هزینه کمتر نسبت به کابلهای افشان
- دوام و مقاومت بالاتر در برابر آسیبهای فیزیکی و شیمیایی
- عمر مفید بیشتر
- نصب آسان و سریع
- دارای ضخامت کمتر به دلیل ساختار یکپارچه
- مقاومت خوب در برابر زنگزدگی و خوردگی
مزایا:
معایب:
- در اندازهها و سطح مقطع محدود تولید میشوند
- حساس به لرزش، فشار و خم شدن مکرر
- مناسب برای تجهیزات متحرک و رباتیک نیستند
- انعطافپذیری پایین و شکلپذیری محدود
جمعبندی نهایی
سیم برق تک رشتهای که با نامهای سیم مفتولی یا کابل خشک نیز شناخته میشود، در محیطهایی که سیم کشی ثابت و بدون حرکت است، گزینهای مقرونبهصرفه و مناسب است. این سیمها با وجود ضخامت کم، جریان برق را به خوبی انتقال میدهند ولی نمیتوان آنها را خم یا پیچ داد. استفاده از آنها در شرایطی که سیم نیاز به حرکت یا انعطاف زیاد دارد توصیه نمیشود و بهتر است از کابلهای افشان استفاده شود. در طراحی مدارهای الکترونیکی و صنعتی، سیمهای تک رشتهای به دلیل سهولت نصب و استحکام بالا کاربرد زیادی دارند.
نمایندگی سیم و کابل افشارنژاد خراسان در تهران
نمایندگی رسمی سیم و کابل خراسان افشارنژاد در مشهد، شرکت «الکتریکی فراست» است که ارائهدهنده انواع سیم و کابل تک رشتهای، افشان و کابلهای صنعتی با کیفیت و استانداردهای بینالمللی میباشد. این نمایندگی با تضمین اصالت کالا و ارائه قیمتهای رقابتی، همکاری مستمری با پروژههای عمرانی، صنعتی و ساختمانی در استان خراسان دارد. مشتریان میتوانند با اطمینان کامل از محصولات اصلی و خدمات پس از فروش این مجموعه بهرهمند شوند.